50
БАЛДЫҢ ПАЙДАСЫ

1. Кіріспе

Мен табиғатымнан жиі ауыратын баламын. Ауырған кезде анамның емдік шараларының бірі - балды колданады.Анам балды сүтке қосып ішкізеді.Осындай кезде маған мынадай ой келді: «Бал деп нені айтады? Оның тарихы кайдан бастау алады? Аралар оны қалай жасайды?»
Менің ойымша бал - бұл тэтті тағам деп есептеймін.Бірақ менің сыныптас досым Нұрсұлтан,бұл әрі тағам,әрі дэрі деп есептеймін деді.
Осы сұрактарға жауап іздеп ең алдымен энциклопедияны актарып, мынадай анықтама таптым:
«Бал - жұмысшы бал арасының гүлді өсімдіктердің шырынынан өндеп шығаратын өнімі - қоймалжың, тэтті сұйықзат.»
*
Осы анықтаманы тереңірек тұсіну үшін,сұраққа нақгы жауап алу үшін біз осы тақырыпта гылыми жоба жазуға бекіндік.
Менің жобамнын басты максаты- балдың пайдасын зерттеу,адамдардың оны кандай жағдайларда пайдаланытынымен кеңірек танысу.
Міндеттері:
■ Балдың пайда болу тарихымен танысу;
■ Балдың жасалу технологиясымен танысу;
■ Балдың құрамын оқып-білу;
* Балдың түрлерін анықтап білу;
■ Балдың қалай жэне қайжерде колданылатынын оқып - білу.
Зерттеу нысаны- адам
Зерттеу заты - бал
Зерттеудің өзектілігі - біз балды күнделікті өмірде жиі қолданылғанымен,оның көптеген пайдасын,өзіне тэн ерекшеліктерін біле бермейміз.
Зерттеудің болжамы - егер біз бал жайлы көбірек оқып білсек, онда балдың көптеген сырларын ашар едік.
Зерттеу эдістері
- ғылыми әдебиеттердегі анықтамалармен танысу;
- баісылау;
-зерттелген нэтижеге талдау жүргізу.

түрінде кеңінен қолданылатыны анықталған. Ол адамның тэбетін ашады,иммунитетін жақсартады. Бал әсіресе балаларға жэне қарт адамдарға өте пайдалы.
Медицина саласында да балды кеңінен колданады. Балдың ертіндісін инфекциялық және түмаумен ауырған кезде тыныс алу жолдарын емдеуде жиі қолданылады. Қазіргі танда балдың қолданылуы ғылыми медицинада да өз жолын табуда.
Косметолиялық жағдайда да бал өз орнын тапқан. Сүлулық салондарында балдан түрлі маскалар жасалып,кейде маесаж жасау кезінде де қолданылады. Қүрамында балы бар сусабындар,шаш бояғыш бояулар, түрлі кремдер жақсы қолданысқа ие.
Мен өз зерттеу жүмысымды биология кабинетінен бастадым.Бүл жерде біз араның дене құрылысымен, оның жалпы түр - сипатымен таныстық. Бізге биология пэнінің мүғалімі Керімқүлова Әсел апаймен әңгімелеп


Биолгия кабинетінде


емдік әсері өте күшті сүт жатады. Ал ара уының құрамында адам ағзасы үшін пайдалы түрлі ферменттер мен амин қышқылдары жэне милитин бар. Апитерапия арқылы көптеген ауруларды, соның ішінде ревматикалық полиартрит, артрит, ревматизм, жүйке аурулары, остеохондроз, остеопороз, псориаз, ішкіқүрылыс, буынаурулары, колит, асқазанжарасы, холецистит секілді ауруларды емдеуге болады. Негізінен емге жүмысшы аралар пайдаланылады. Ара уының шипасы бүгінгі күні толық дэлелденген. Білікті дэрігерлердің пікірінше, балды дәрумен ретінде еңбектеген баладан еңкейген картқа дейін пайдаланғаны дүрыс.Себебі, бал — шипалы тағам. Қүрамында адам ағзасына өте қажетті жетпістен астам зат бар. Бал адамның есте сақтау қабілетін арттырып қана қоймай, жогары қан қысымын түсіреді, күш- қуатты толықтырады, эсіресе іш қүрылысына, жүрек ауруына пайдалы. Балдан жасалған сусынныңасказан ауруын емдеуде әсері зор. Дегенмен, дэрігерлер балмен емделуді бастамас бүрын кеңес алғанды дүрыс көреді.
2.6.Балдың колданылуы *
Медициналық жағдайдаТагам түрлерін жасауда
Бал-керемет,бірегей касиеттерге ие болғандықтан,адамдар оны кеңінен қолданады.
Мысалы,кулинарияда,косметологиялық жагдайда жэне медицинада.
Кулинарияда қантты балмен алмастырыпдүрлі тэтті тагамдар жасауда колданылады. Түрлі бақылаулар, тәжірбиелер өткізілу барысында,балдың тағам


Косметологиялық жағдайда зерттеу үшін ірімшік пен бал қосылған масканың рецептін тауып алдық. Ол үшін - 1 шай қасық ірімшік, 1 ас қасық сүт, 1/2 қасық бал қажет.
Бүл кезде бізге менің әпкем көмек көрсетті. Ол осы қоспаны 3 апта қолданып көріп, нәтижесінде бет терісінің ылғалданғанын, өңінде өзгеріс пайда

Кулинариялық жағдайда зерттеу үшін бізге анамыз көмектесті. Анам алма мен бал қосылған бэліш пісірді.Ол үшін - 2 алма, 4 ас касық бал, 1 стақан қант,



3.2. Химия кабинетінде
Содан кейінгі зерттеу жұмысымызды химия кабинетінде жалғастырдық. Өйткені деректерді оқи отыра оның кұрамында көптеген міжроэлементтер бар екенін білдік. Олар - марганец, кремний, аллюминий, бор, хром т.б.
Ал негізгі бөлігі глюкоза мен фруктозадан тұрады екен. Біз соны анықтау үшін химия пэнінің мүғалімі Қарақүлова Гүлшара апайдың көмегіне жүгіндік.
Гүлшара апай бізге балдың қүрамында глюкоза бар екенін көрсету мақсатында тэжірбие жасап көрсетіп,түсіндіріп берді.
Тэжірбие өте сәтті шықты. Шынында да балдың қүрамында микроэлементтер бар екен, ягни ол өте пайдалы екеніне көзімізді жеткіздік.
Балдың денсаулыққа қаншалықты пайдалы екенін білу үшін,мектебіміздің дэрігері ¥лбосын Нахановамен эңгімелесіп, кеңес сүрадық. Ол кісіге сүрақтар қоя отыра,тағы да көп нәрсені біліп,таныстық.
Біздің болжауымыз бойынша балдың кері әсері де болуы керек қой. Сондықтан нақгырақ түсіндіруін сүрадық. Дэрігер бізге оны да түсіндіріп берді. «Әрине, ол адамда аллергиялық реакция туғызуы мүмкін, оның өзінде тек кішкентай балаларда. Өйткені олардың ағзалары әлі түгелдей қалыптаспағандықтан. Сондықтан 1 жасқа дейінгі балаларға балды қолданганда өте сақ болган жөн» - деді.


Мен зерттеу жұмысымызды аякдаған соң нағашыларымның ауылында осы бал арасымен айналысатын адам бар ма екен деп ойландық. Ауылда осы іспен айналысатын бірнеше адам бар екен. Солардың бірі Әміркұлов Талғат ағамен кездесіп, ол кісіге де мені қызыкгыратын сұрақтарды қойып, нақты жауап алдым. Ол аға маған осы іспен 2010 жылдан бастап айналысатындығын жэне бұл іс ол кісіге қатты ұнайтынын айтты. Балдың өте пайдалы екендігін, емдік қасиеттері туралы баяндап берді. Бұл іспен айналысу үшін көп еңбек пен шыдамдылық керек деп түсіндірді. Мен Талғат ағаға осы жылда мол өнім алыңыз деп сәттілік тіледік.
1,5 стақан үн, 100 гр маргарин, 2 жүмыртқа қажет. Бізде оған көмектестік. Бүл жүмыс өте қызықты болды.